انواع پروتز دندان: راهنمای کامل انتخاب پروتز ثابت و متحرک
از دست دادن دندان‌ها می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت دهان و دندان، زیبایی لبخند، اعتماد به نفس و حتی کیفیت زندگی داشته باشد. خوشبختانه، امروزه با پیشرفت علم دندانپزشکی، روش‌های مختلفی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته وجود دارد که یکی از بهترین آن‌ها، استفاده از پروتز دندان است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پروتز های دندانی می توانید پروتز دندان را مطالعه کنید.
پروتزهای دندانی، ساختارهای مصنوعی هستند که جایگزین دندان‌های از دست رفته می‌شوند و به بازگرداندن عملکرد جویدن، صحبت کردن و زیبایی لبخند کمک می‌کنند. پروتزها به طور کلی به دو دسته پروتز ثابت و پروتز متحرک تقسیم می‌شوند که هر کدام انواع مختلفی دارند.
هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع در مورد انواع پروتز دندان است. در این مقاله، به معرفی انواع پروتزهای ثابت و متحرک، مزایا و معایب هر کدام، و نکاتی برای انتخاب بهترین نوع پروتز می‌پردازیم. با مطالعه این مقاله، می‌توانید با دید بازتری در مورد پروتزهای دندانی تصمیم‌گیری کنید.
پروتزهای ثابت
پروتز ثابت به نوعی از پروتز دندان گفته می‌شود که به طور ثابت به دندان‌های طبیعی یا ایمپلنت‌های دندانی متصل می‌شود و بیمار نمی‌تواند آن را از دهان خود خارج کند. پروتزهای ثابت، ظاهری طبیعی‌تر و عملکردی شبیه‌تر به دندان‌های طبیعی دارند.
انواع پروتز های ثابت
دو نوع اصلی پروتز ثابت عبارتند از:
روکش دندان (Crown)
انتخاب نوع روکش مناسب، به عوامل مختلفی مانند میزان آسیب دیدگی دندان، موقعیت دندان در دهان، بودجه و ترجیحات زیبایی بیمار بستگی
دارد. دندانپزشک شما با بررسی دقیق شرایط، بهترین نوع روکش را به شما پیشنهاد خواهد کرد.
روکش دندان، یک کلاهک شبیه به تاج دندان است که بر روی دندان آسیب‌دیده یا ضعیف شده قرار می‌گیرد تا آن را بپوشاند و از آن محافظت کند. روکش‌ها می‌توانند برای ترمیم دندان‌های شکسته، پوسیده، ترک‌خورده، بدرنگ یا بدشکل استفاده شوند. همچنین، روکش‌ها برای محافظت از دندان‌هایی که عصب‌کشی شده‌اند یا پرکردگی‌های بزرگی دارند، ضروری هستند. روکش‌ها می‌توانند از جنس فلز، سرامیک، ترکیبی از فلز و سرامیک (PFM) یا زیرکونیا ساخته شوند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد روکش های زیرکونیا می توانید روکش زیرکونیا را مطالعه کنید.
بریج دندان (Bridge)
علاوه بر بریج‌های سنتی، انواع دیگری از بریج‌ها نیز وجود دارند، مانند بریج‌های مریلند (Maryland Bridge) که در آن‌ها به جای تراشیدن دندان‌های پایه، از باله‌های فلزی یا سرامیکی برای اتصال به پشت دندان‌های مجاور استفاده می‌شود. انتخاب نوع بریج مناسب، به تعداد دندان‌های از دست رفته، موقعیت آن‌ها در دهان و وضعیت دندان‌های پایه بستگی دارد.
بریج دندان، یک پروتز از نوع ثابت است که برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته استفاده می‌شود. بریج از یک یا چند دندان مصنوعی (پونتیک) تشکیل شده که به دندان‌های طبیعی مجاور (پایه‌ها) متصل می‌شوند. دندان‌های پایه تراشیده می‌شوند تا روکش‌هایی بر روی آن‌ها قرار گیرد و بریج را در جای خود نگه دارد.
مزایای پروتز های ثابت
- ظاهر طبیعی و زیبا
- عملکرد مشابه دندان‌های طبیعی
- دوام و ماندگاری بالا
- عدم نیاز به خارج کردن از دهان برای تمیز کردن
- افزایش اعتماد به نفس
معایب پروتز های ثابت
- نیاز به تراشیدن دندان‌های سالم مجاور (در مورد بریج)
- هزینه بالاتر نسبت به پروتز متحرک
- احتمال پوسیدگی دندان‌های پایه در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- احتمال آسیب به عصب دندان در حین تراشیدن (در مورد بریج)
پروتزهای متحرک
پروتز متحرک به نوعی از پروتز دندان گفته می‌شود که بیمار می‌تواند آن را از دهان خود خارج کند. پروتزهای متحرک، معمولاً ارزان‌تر از پروتزهای ثابت هستند، اما ممکن است به اندازه پروتزهای ثابت، طبیعی و راحت نباشند.
انواع پروتز های متحرک
دو نوع اصلی پروتز های متحرک عبارتند از:
دندان مصنوعی کامل (Complete Denture)
ساخت دندان مصنوعی کامل، نیازمند مهارت و دقت بالایی است. دندانپزشک با استفاده از قالب‌گیری دقیق از فک بالا و پایین، سعی می‌کند پروتزی را طراحی کند که به بهترین شکل ممکن بر روی لثه‌ها قرار گیرد و کمترین میزان لقی و جابجایی را داشته باشد. با این حال، عادت کردن به دندان مصنوعی کامل ممکن است کمی زمان‌بر باشد و نیاز به صبر و حوصله داشته باشد.
دندان مصنوعی کامل، برای جایگزینی تمام دندان‌های یک فک (بالا یا پایین) استفاده می‌شود. این پروتز بر روی لثه‌ها قرار می‌گیرد و ممکن است برای ثابت ماندن در جای خود، نیاز به چسب داشته باشد.
دندان مصنوعی پارسیل (Partial Denture)
انتخاب نوع دندان مصنوعی پارسیل مناسب، به تعداد و موقعیت دندان‌های از دست رفته، وضعیت دندان‌های باقی‌مانده، بودجه و ترجیحات زیبایی بیمار بستگی دارد. دندانپزشک با بررسی دقیق شرایط، بهترین نوع پروتز پارسیل را به شما پیشنهاد خواهد کرد.
دندان مصنوعی پارسیل، برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته استفاده می‌شود، در حالی که هنوز تعدادی دندان طبیعی در دهان وجود دارد. دندان مصنوعی پارسیل با گیره‌های فلزی یا پلاستیکی به دندان‌های طبیعی باقی‌مانده متصل می‌شود. انواع دندان مصنوعی پارسیل عبارتند از:
- دندان مصنوعی پارسیل با گیره‌های فلزی: این نوع پروتز، دارای گیره‌های فلزی است که دور دندان‌های طبیعی قرار می‌گیرند و پروتز را در جای خود نگه می‌دارند.
- دندان مصنوعی پارسیل با گیره‌های پلاستیکی (اکریلی): در این نوع پروتز، گیره‌ها از جنس پلاستیک (اکریل) و همرنگ لثه هستند و کمتر دیده می‌شوند.
- دندان مصنوعی پارسیل فلکسی (Flexible Partial Denture): این نوع پروتز، از مواد نرم و انعطاف‌پذیر ساخته می‌شود و راحت‌تر از پروتزهای پارسیل معمولی است.
مزایای پروتز های متحرک
- هزینه کمتر نسبت به انواع پروتز های ثابت
- عدم نیاز به تراشیدن دندان‌های سالم
- روند درمان سریع‌تر
- بهبود ظاهر و عملکرد جویدن و صحبت کردن
معایب پروتز های متحرک
- احتمال لق شدن و جابجایی
- نیاز به چسب (در برخی موارد)
- عدم راحتی (به خصوص در اوایل استفاده)
- تأثیر بر تکلم و چشایی (در برخی موارد)
- عدم جلوگیری از تحلیل استخوان فک
- نیاز به تعویض دوره‌ای
- ظاهر مصنوعی‌تر نسبت به پروتز های ثابت
ایمپلنت به عنوان پایه پروتز (Overdenture)
یکی از روش‌های نوین برای بهبود ثبات و کارایی پروتزهای متحرک، استفاده از ایمپلنت به عنوان پایه پروتز است. در این روش، که به آن اوردنچر (Overdenture) گفته می‌شود، چند ایمپلنت دندان در استخوان فک کاشته می‌شود و پروتز متحرک (معمولاً دندان مصنوعی کامل) با استفاده از اتصالات مخصوصی (مانند دکمه یا میله) بر روی این ایمپلنت‌ها محکم می‌شود.
مزایای استفاده از ایمپلنت به عنوان پایه
- ثبات و گیر بیشتر پروتز: اوردنچر به طور قابل توجهی ثبات و گیر پروتز را افزایش می‌دهد و از لق شدن و جابجایی آن جلوگیری می‌کند.
- راحتی بیشتر: اوردنچر نسبت به دندان مصنوعی معمولی، راحت‌تر است و کمتر باعث تحریک لثه می‌شود.
- بهبود عملکرد جویدن و صحبت کردن: با ثبات بیشتر پروتز، جویدن و صحبت کردن راحت‌تر انجام می‌شود.
- حفظ استخوان فک: ایمپلنت‌ها با تحریک استخوان فک، از تحلیل رفتن آن جلوگیری می‌کنند.
- افزایش اعتماد به نفس: اوردنچر با ایجاد ظاهری طبیعی‌تر و عملکردی بهتر، اعتماد به نفس بیمار را افزایش می‌دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ایمپلنت می توانید ایمپلنت دندان را مطالعه کنید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، به معرفی انواع پروتز دندان، شامل پروتز ثابت (روکش دندان و بریج دندان) و پروتز متحرک (دندان مصنوعی کامل و دندان مصنوعی پارسیل) پرداختیم. هر یک از این پروتزها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین نوع پروتز، به عوامل مختلفی مانند تعداد دندان‌های از دست رفته، وضعیت سلامت دهان و دندان، بودجه و ترجیحات شخصی بستگی دارد.
پروتزهای ثابت، ظاهری طبیعی‌تر و عملکردی شبیه‌تر به دندان‌های طبیعی دارند و دوام بالاتری دارند. اما هزینه آن‌ها بیشتر است و ممکن است نیاز به تراشیدن دندان‌های سالم مجاور داشته باشند.
پروتزهای متحرک، ارزان‌تر هستند و نیازی به تراشیدن دندان‌های سالم ندارند. اما ممکن است لق شوند، راحت نباشند و به اندازه پروتزهای ثابت، طبیعی به نظر نرسند.
ایمپلنت نیز می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای پروتزهای ثابت و متحرک استفاده شود و ثبات و کارایی آن‌ها را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
مهم‌ترین نکته این است که برای انتخاب بهترین نوع پروتز، حتماً با یک دندانپزشک مجرب مشورت کنید. دندانپزشک با معاینه دقیق دهان و دندان شما و در نظر گرفتن شرایط شما، بهترین گزینه را به شما پیشنهاد خواهد داد.
برای تعیین وقت و مشاوره رایگان در مورد انواع پروتزهای دندانی می توانید با کلینیک دندانپزشکی تخصصی دکتر شیما اقبال تماس بگیرید یا به صورت حضوری مراجعه کنید.
منابع
برای مطالعه بیشتر در مورد انواع پروتزهای دندانی، می‌توانید به منابع معتبر زیر مراجعه کنید:
